Bilmeniz Gerekenler
Gümrük İdarelerinde iş ve işlem yaptırmak isteyen gerçek ve tüzel kişiler beyanlarını kendileri verebilecekleri gibi, bu konuda uzmanlaşmış özel sektör çalışanları gümrük müşavirleri aracılığıyla da verebilirler. Gümrük müşavirleri aynı zamanda gümrük ve dış ticaret konularında danışmanlık hizmeti de vermektedirler.
Gümrük müşaviri olabilmek için;
Gümrük Kanunu’nda yer alan fakülte ve yüksek okullardan mezun olmak,
Staj amacıyla bir gümrük müşavirinin yanında en az bir yıl çalışıp sınav sonucunda gümrük müşavir yardımcısı olduktan sonra, bu meslekte de en az iki yıl çalıştıktan sonra, gümrük müşavirliği sınavında sınavda başarılı olmak gerekir.
Diğer taraftan, gümrük idaresinde belirli süre ve belirli unvanlarda çalışanlar, sınav şartı aranmadan veya sınava tabi tutularak gümrük müşaviri olabilmektedir.
Eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması gerek gümrük, gerekse dış ticaret ve maliye gibi farklı pek çok mevzuat bilgisinin yanı sıra teknik bilgiye sahip olmayı da gerektirmektedir. Örneğin, ithal edilmek istenilen eşyaya ilişkin vergilerin öğrenilmesi için öncelikle eşyanın GTİP’inin (gümrük tarife istatistik pozisyonu) bilinmesi gerekmektedir. Bu tespitin yapılabilmesi eşya hakkında teknik bilgiye sahip olunmasını gerektirir. Eşyanın gümrük vergisi, İthalat Rejim Kararı ile belirlenmekte olup, GTİP’i tespit edilen eşyanın söz konusu Karar eki listedeki yerinin tespit edilmesi gerekmektedir.
Eşyanın niteliğine göre ithalat vergileri gümrük vergisinin yanı sıra toplu konut fonu, katma değer vergisi, özel tüketim vergisi, dampinge karşı vergi, ek mali yükümlülük, kaynak kullanımı destekleme fonu gibi farklı ödemeleri içerebilir. Sadece bir eşyanın ithalatında ödenecek vergilerin hesabında yukarıda özetlenen bilgilere sahip olunması gerekmektedir. Bu itibarla, gümrük idaresinde dolaylı temsilci sıfatıyla iş takip eden meslek mensuplarının belli bir mesleki bilgiye ve meslek etiğine sahip olması beklenilmektedir.
Mali disiplinin gerçekleştirilmesi hedefinde vergi uygulamalarının başarısında Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler ile Yeminli Mali Müşavirlerin üstlendikleri misyonun aynısını, dış ticaret işlemlerinin mevzuata uygun olarak yürütülmesi ve dış ticaret kaynaklı vergilerin doğru olarak tahsili hususlarında gümrük müşavirleri üstlenmiş bulunmaktadır. Bir taraftan dış ticaret alanında faaliyette bulunan firmalara danışmanlık hizmeti vermek yoluyla, diğer taraftan işlemlerin gümrüklerde mevzuata uygun olarak yürütülmesini sağlamak yoluyla firmalar ile gümrükler arasında köprü vazifesi gören gümrük müşavirlerinin genel yaklaşımları ve bilgi birikimleri gümrük ve dış ticaret politikalarının başarısını doğrudan doğruya etkilemektedir.
Gümrük işlemlerinin yürütüldüğü alanlar, gümrüklü alanlardır. Bu alanlara ancak yetkilendirilmiş kişiler girebilir.
Diğer taraftan, gümrük işlemlerinin (örneğin; gümrük beyannamesinin tescili, eşyadan numune alma, eşyanın muayenesi vb.) yürütülmesi için de yetki verilmiş kişilerin olması gerekir. İşte, bu işlemlerin yürütülmesi, gümrüklerde iş takibi olarak adlandırılır.
Gümrüklerde iş takibi konusunda hukuken bir sınırlama bulunmamaktadır. Kişiler kendi işlemlerini kendisi takip edebileceği gibi, bunu temsilci vasıtası ile de yürütebilirler. Temsil işlemi, doğrudan temsil veya dolaylı temsil olabilir.
Doğrudan temsil nedir?
Temsilcinin, başkasının adına ve hesabına hareket etmesine doğrudan temsil denir. Doğrudan temsilde, kendisine yetki verilmiş olan temsilcinin yapmış olduğu hukuki işlemin hüküm ve sonuçları işlemin yapıldığı andan itibaren doğrudan doğruya temsil olunana ait olur. Dolayısıyla, doğrudan temsil, tüzel kişiliğin bünyesinde, tüzel kişiliği temsile yetkili ve onun çalışanı sıfatındadır. Doğrudan temsilde, vergi idari cezadan, temsil edilen sorumludur.
Dolaylı temsil nedir?
Temsilcinin kendi adına, ancak başkasının hesabına hareket etmesidir. Dolayısıyla, temsilci temsil edilenin bünyesinde değil, vekaletnameyle, yetkilendirilen kişidir.
Gümrük Kanunu gereğince, gümrük müşavirliğinin bir tüzel kişilik olması halinde, gümrük beyannamesi veya beyanname kabul edilen diğer belgeler üzerine imzasını atmış olanların vergi kaybına neden olan durumu bildiği veya bilmesi gerektiği hallerde, bunlar gümrük idaresine karşı bağlı bulundukları tüzel kişilikle birlikte müteselsilen sorumlu olurlar. Bu hallerde, işlemi yapan kişi ile birlikte tüzel kişilik de gümrük idaresince alınan vergiler ve verilen para cezaları yönünden müteselsilen sorumludur.
Dolayısıyla hem gümrük müşavirinin, hem de gümrük müşavirliği şirketinin mali sorumluluğu vardır.
Kabahatler Kanunu gereğince, şartların oluşması halinde, Gümrük Kanunu’nda yer alan para cezaları, aynı zamanda gümrük müşavirine uygulanabilir.
Gümrük müşavir yardımcıları bir gümrük müşavirinin yanında çalışır ve onun adına gümrük idarelerinde iş takip edebilirler.
Müşavir yardımcıları beyan sahibi tarafında imzalanmış gümrük beyannamesi ve eşyanın tabi tutulduğu gümrükçe onaylanmış işlem veya kullanım için gerekli belgeleri gümrük idarelerine verebilirler, küşat ve muayenelerde gümrük müşaviri yerine hazır bulunabilirler. Ancak gümrük müşavir yardımcıları; müstakilen iş takibinde bulunamaz, fatura düzenleyemez, mal sahiplerine yapılacak tebliğleri kabul edemez, onların adına yazılı veya sözlü istek ve itirazda bulunamazlar.
